چند نکته حیاتی درباره تغذیه با شیر مادر

به گزارش یسکافه خوزستان یک کارشناس ارشد علوم تغذیه با اشاره به اینکه خطر مرگ و میر ناگهانی در کودکان شیرمادرخوار نسبت به سایر نوزادان کمتر مشاهده شده است، اظهار داشت: تغذیه انحصاری با شیر مادر حداقل برای مدت شش ماه و بعد از آن در کنار تغذیه تکمیلی حداقل تا ۱۲ ماهگی سفارش می شود.

معصومه تهرانی در گفتگو با ایسنا ضمن اشاره به برگزاری هفته شیر مادر در هفته اول آگوست اظهار نمود: شیر مادر حاوی عامل های ایمنی بخشی است که سیستم ایمنی نوزاد را تقویت و از ایجاد انواع عفونت های گوارشی، تنفسی، عفونت گوش میانی و همینطور آسم، اگزما و آلرژی جلوگیری می کند.

وی اضافه کرد: احتمال چاقی و سایر بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی عروقی، پر فشاری خون، انواع سرطان ها و دیابت هم در سنین بزرگسالی در نوزادان شیر مادرخوار کاسته می شود.

این کارشناس ارشد علوم تغذیه بیان نمود: مطالعات نشان داده اند که تغذیه انحصاری با شیر مادر، خطر دیابت در نوزادان شیرمادرخوار را ۳۴ درصد و خطر چاقی در آنان را تا ۴۳ درصد می کاهد. بعلاوه، خطر مرگ و میر ناگهانی در کودکان شیرمادرخوار نسبت به سایر نوزادان کمتر مشاهده شده است.

وی اضافه کرد: علاوه بر آن، شیردهی برای مادر هم فوایدی به دنبال دارد. همچون قطع قاعدگی در طول شیردهی، کمک به کاهش وزن مادر و محافظت از مادر در مقابل انواعی از سرطان ها بخصوص سرطان سینه، تخمدان و سرطان دهانه رحم.

تهرانی اظهار داشت: تغذیه انحصاری با شیر مادر حداقل برای مدت شش ماه و بعد از آن در کنار تغذیه تکمیلی حداقل تا ۱۲ ماهگی سفارش می شود. تغذیه انحصاری با شیر مادر به این معنا است که شیرخوار تا آخر شش ماهگی تنها با شیر مادر تغذیه شود و هیچ نوع ماده غذایی و آشامیدنی دیگری حتی آب به او داده نشود؛ البته دادن دارو یا مولتی ویتامین و یا تغذیه با شیر دوشیده شده مادر اشکالی ندارد. اگر این نکات رعایت نشود، تغذیه انحصاری با شیر مادر محسوب نمی گردد.

وی خاطرنشان کرد: شیری که مادر در هفته اول بعد از زایمان تولید می کند، کلستروم یا آغوز نامیده می شود که یک مایع شفاف و زرد رنگ است و نیازهای نوزاد را در هفته اول تأمین می کند. کلستروم، غنی از پروتئین است و در مقایسه با شیر کامل مادر، کربوهیدرات بیشتری دارد و یک منبع غنی از ترکیبات ایمنی است و نوزاد تازه متولد شده را از عفونت مصون نگاه می دارد.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی آموزش سلامت جهاد دانشگاهی خوزستان اظهار داشت: درصورتیکه نوزاد در شش ماه ابتدای زندگی به میزان کافی و صحیح از شیر مادر تغذیه کند، کالری مورد نیاز او تأمین می شود. با این وجود یک روش مؤثر جهت بررسی کفایت دریافت کالری توسط نوزاد، ارزیابی دقیق وزن، قد، محیط دور سر و وزن برای قد و برای سن و مطابقت دادن آن با منحنی های رشد است.

وی اضافه کرد: درصورتیکه به هر علتی انرژی کافی برای نوزاد تأمین نشود، میتوان از فرمولای کمکی برای نوزاد استفاده نمود. میزان پروتئین شیر مادر هم باآنکه نسبت به خیلی از فرمولای موجود در بازار کمتر است، اما در شش ماهه ابتدای زندگی برای تأمین نیاز نوزاد کفایت می کند. با این وجود، در شش ماهه دوم باید پروتئین باکیفیت بالا را از راه مواد غذایی مانند گوشت به غذای کمکی نوزاد اضافه کرد.

تهرانی بیان نمود: شیر مادر دارای مقادیر بالایی از اسیدهای چرب امگا ۶ (اسید لینولئیک و اسید آراشیدونیک) و هم اسید چرب امگا ۳ دوکوزاهگزانوئیک اسید است. اسید لینولئیک برای رشد و سلامت پوست ضروری می باشد. اسید چرب دوکوزاهگزانوئیک اسید و اسید آراشیدونیک هم در دقت بینایی و نمو مغز و حرکات ارادی بخصوص در نوزادان نارس نقش مهمی دارند.

وی اظهار داشت: آهن موجود در شیر مادر هم باآنکه جذب بالایی دارد اما نوزادانی که تا سن چهار تا شش ماهگی تنها از شیر مادر تغذیه می شوند، در خطر کمبود آهن قرار دارند و امکان دارد ذخایر بدنی آنها در شش تا نُه ماهگی تخلیه شود بنابراین سفارش می شود که تمامی شیرخواران از سن شش ماهگی (در نوازادان با وزن گیری کم و رشد ناکافی از سن چهار ماهگی) روزانه به میزان یک میلی گرم آهن به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (حداکثر ۱۵ قطره در روز آهن المنتال) دریافت نمایند.

این کارشناس ارشد علوم تغذیه خاطرنشان کرد: در کودکان دارای اختلال رشد هم سفارش می شود که همزمان با شروع تغذیه تکمیلی از چهار ماهگی، قطره آهن را دریافت نمایند.

وی اضافه کرد: ویتامین های محلول در آب موجود در شیر مادر متأثر از وضعیت تغذیه ای مادر و ویتامین های محلول در آب موجود در رژیم غذایی مادر است. درصورتیکه مادر تغذیه کافی داشته باشد، شیر وی حاوی تمام ویتامین هایی است که یک نوزاد نیاز دارد اما مقدار ویتامین D آن کمتر است ازاین رو سفارش می شود به منظور پیشگیری از راشیتیسم و کمبود ویتامین D در نوزادان، از سه تا پنج روز بعد از تولد، روزانه ۲۵ قطره مولتی ویتامین و یا آ+د به نوزادان داده شود.

تهرانی اظهار داشت: بعلاوه، شیر مادرانی که از پیش از حاملگی و به مدت طولانی رژیم گیاهخواری دارند، از نظر ویتامین B۱۲ فقیر است و باید به تأمین این ویتامین در این نوزادان توجه داشت.

وی بیان نمود: توجه به این نکته حائز اهمیت می باشد که ترکیبات شیر مادر و شیر گاو متفاوت می باشد بنابراین مصرف شیر گاو حداقل تا سن یک سالگی برای نوزادان سفارش نمی گردد. شیر مادر و شیر گاو باآنکه کالری یکسانی دارند اما منبع تأمین کننده انرژی در آنها متفاوت می باشد. میزان و نوع پروتئین هر کدام متفاوت است بگونه ای که مصرف شیر گاو در نوزادان به علت محتوای پروتئین بیشتر، بار بیشتری به کلیه های این نوزادان وارد می نماید.

عضو هیأت علمی گروه پژوهشی آموزش سلامت جهاد دانشگاهی خوزستان خاطرنشان کرد: بعلاوه عمده پروتئین شیر مادر از نوع پروتئین Whey است در حالیکه عمده پروتئین شیر گاو از نوع کازئین است. کازئین بر خلاف پروتئین Whey، در معده نوزاد یک دلمه دیر هضم بوجود می آورد.

وی اظهار داشت: میزان آهن شیر مادر و شیر گاو هم باآنکه تقریباً یکسان است اما جذب آهن شیر مادر خیلی بیشتر از آهن موجود در شیر گاو است.

تهرانی اضافه کرد: از دیگر تفاوت های میان شیر مادر و شیر گاو، محتوای ویتامین E در شیر مادر است که در مقایسه با شیر گاو بسیار بیشتر است.

این کارشناس ارشد علوم تغذیه خاطرنشان کرد: باید توجه داشت که باآنکه از شش ماهگی تغذیه تکمیلی برای شیرخوار شروع می شود اما در سال اول زندگی همچنان شیر مادر غذای اصلی شیرخوار به حساب می آید. در سال دوم زندگی هم با اینکه غذای سفره اولویت دارد اما شیر مادر همچنان یک سوم نیازهای تغذیه ای شیرخوار را تأمین می کند.

منبع: یسکافه