با واکسن گریزان چه کنیم؟

به گزارش یسکافه اصفهان بهانه ها زیاد است؛ برخی گوش به شایعات و خبرهای مرگ و میر سپرده اند، برخی نگران عوارض هستند، بعضی می گویند به هیچ واکسنی اعتقاد ندارند، عده ای در انتظار واکسن های خاص نشسته اند، برخی به دولت اعتماد ندارند، عده ای هم هنوز بیماری را جدی نگرفته اند و می گویند نیازی به واکسن نیست، افراد زیادی هم می گویند تا هم اکنون مبتلا نشده اند و یا اگر هم کرونا گرفته اند آن قدر خفیف بوده که نمی خواهند چیز ناشناخته ای وارد بدنشان کنند…

در حالی به دومین سال شیوع ویروس کرونا در کشور نزدیک می شویم که صدای پای موج ششم کرونا نیز کم کم به گوش می رسد و برخی شهرهای کشور از اکنون به رنگ قرمز درآمده اند؛ در طول این مدت کرونا جان های بسیاری را گرفت، نفس های بسیاری را به شماره انداخت، افراد زیادی را راهی تخت های بیمارستان کرد و خانواده های بسیاری را گرفتار و داغدار کرد.

باهمه این تلفات و رنج ها و دردها، هنوز هم عده ای خطر کرونا را جدی نگرفته اند و باوجود این که از همان ابتدای شیوع ویروس کرونا متخصصان و پزشکان تنها راه نجات از این بیماری را پیشگیری با واکسیناسیون جمعی می دانستند، هنوز هم شاهد مقاومت در مقابل واکسیناسیون و ایمن شدن مقابل کرونا در بین قسمتی از جامعه هستیم.

حالا برخلاف ماه های اول شروع واکسیناسیون، دیگر نه خبری از کمبود واکسن هست و نه شلوغی مراکز واکسیناسیون و محدودیت سنی؛ اکنون ایران در مقایسه با سایر کشورها در جایگاه امنی ازنظر واکسیناسیون مقابل کرونا قرارگرفته و مشکلی برای تامین واکسن در کشور وجود ندارد.

بر اساس آخرین آمار تا روز گذشته (شنبه ۱۵ آبان ماه) مجموعاً ۵۴ میلیون و ۹۷۷ هزار و ۷۲۸ نفر در ایران دز اول واکسن کرونا را دریافت کرده اند و ۳۸ میلیون و ۴۳۵ هزار و ۲۹۷ نفر دز دوم واکسن را دریافت کرده اند. همین طور ۱۴۹ هزار و ۵۹۲ نفر دز سوم واکسن را نیز دریافت کرده اند.

اما هنوز قسمتی از جامعه در مقابل واکسینه شدند مقاومت کرده و حتی دست به برگزاری تجمعاتی مقابل واکسیناسیون می زنند، جمعیتی که بنظر می رسد قصدی برای تزریق واکسن ندارند و دولت باید به فکر راهکارهایی برای مجاب کردن این افراد به تزریق واکسن باشد، چونکه ایمنی جمعی حاصل از واکسیناسیون بدون مشارکت این بخش از جمعیت بی نتیجه خواهد ماند.

نتایج نظرسنجی اخیر مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران(ایسپا) درباب الزامی شدن تزریق واکسن کرونا نشان می دهد، ۷۵.۱ درصد پاسخگویان موافق الزامی شدن این مساله هستند. ۲۱.۶ درصد با الزامی شدن تزریق واکسن کرونا برای همه مخالف هستند و ۳.۳ درصد نیز به این پرسش پاسخ ندادند.

دکتر منصور شیری، مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دکترای روان شناسی سلامت در گفت و گو با ایسنا، معتقد است: ترس از واکسن کرونا به سبب این که واکسن جدیدی است طبیعی است، اما مهم این است که با این ترس برخورد منطقی داشته باشیم و عوارض و فواید تزریق واکسن را در دو کفه ترازو گذاشته و مقایسه نماییم.

دکترای روان شناسی سلامت پیرامون خودداری تعدادی از افراد جامعه از تزریق واکسن کرونا، اظهار نمود: یکی از دلیلهای مهم ترس و نگرانی از واکسن کرونا آگاهی پایین از نتایج واکسن و اثربخشی آنست که ممکنست برخی افراد را گرفتار اضطراب کند.

برخورد منطقی با واکسن هراسی

وی بابیان این که برای برخورد منطقی با واکسن هراسی باید بصورت منطقی با این مساله برخورد نماییم، اظهار داشت: باید از منابع و داده های علمی استفاده نمائیم و به افرادی که از تزریق واکسن هراس دارند نشان دهیم واکسن زدن چه فوایدی دارد، و در مقابل اگر واکسن نزنند گرفتار چه مضراتی می شوند تا با مقایسه این دو بتوانند تصمیم منطقی بگیرند.

این دکترای روان شناسی سلامت اضافه کرد: منشأ ترس تعدادی از افراد از واکسن به اطلاعاتی برمی گردد که از محیط پیرامون، دوستان، آشنایان، رسانه ها و فضای مجازی گرفته اند.

وی بابیان این که واکسیناسیون برای کنترل یک اپیدمی موضوع جدیدی در دنیا نیست، اظهار داشت: واکسن هراسی نیز موضوع جدیدی نیست و از بیش از ۲۰۰ سال پیش که واکسن آبله توسط ادوارد جنر کشف شد شایعات زیادی در مورد واکسن بوده و برخی اعتقاد داشتند افرادی که واکسن می زنند گرفتار مشکل و عوارض جدی می شوند. حتی نخستین برنامه دولت در ایران برای واکسیناسیون مقابل آبله که توسط امیرکبیر حدود ۱۵۰ سال قبل اجرا شد با مقاومت زیادی روبرو شد تا جایی که مقرر کردند افرادی که واکسن نمی زنند پنج تومان جریمه شوند، با این وجود مردم از زدن واکسن فرار می کردند.

مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با یادآوری این که ترس از واکسن به مرور در جوامع کمتر شد، اظهار داشت: اشتیاق مردم به دریافت واکسن برای پیش گیری از مبتلاشدن به بیماری شدید و مرگ ومیر زیاد شده است. البته مورد واکسن کرونا، چون واکسن جدیدی است طبیعی است مردم نگرانی داشته باشند.

وی با اشاره به این که ترس از واکسن ممکنست در گروههای جمعیتی خاصی بیشتر وجود داشته باشد، اشاره کرد: معمولاً ترس از واکسن به چند شکل خودرا نشان می دهد؛ ترس از عوارض واکسن، ترس از نوع واکسن، ترس کلی از همه واکسن ها، تمایل به روش های دیگر درمان در مقایسه با روش علمی پیش گیری از بیماری و… برخی افراد نیز از تأثیر واکسن مطمئن نیستند و می گویند چون پیش ازاین به بیماری مبتلا شده و بهبود یافته اند و یا تا حالا به بیماری مبتلا نشده اند بدین سبب مقاومت بدنی خوبی دارند و نیازی به واکسن ندارند.

از اطلاعات متناقض تا عدم اطمینان به واکسن

شیری به اطلاعات متناقضی که در مورد واکسن به گوش افراد می رسد اشاره و اظهار نمود: اطلاعات متناقض موجب عدم اطمینان و اعتماد فرد نسبت به همه اطلاعات منتشرشده و درنتیجه عدم اطمینان به واکسن می شود.

این دکترای روانشناسی سلامت بر برخورد منطقی با موضوع واکسن هراسی تاکید کرد و اظهار داشت: آمار و ارقام نشان میدهد میزان ابتلا، بستری شدن و مرگ ومیر ناشی از کرونا در افراد واکسینه شده نسبت به افراد واکسینه نشده در محیط های مختلف و کشورهای مختلف بمراتب کمتر است.

وی با یادآوری این که اکنون میلیونها نفر در جهان واکسن کرونا تزریق کرده اند، افزود: بنا به اطلاعات گردآوری شده تا مردادماه سال جاری در معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان میزان مبتلاشدن به کرونا در افراد واکسینه نشده ۱۸ برابر افراد واکسینه شده است که عدد بسیار بالایی است، همین طور میزان بستری در بیمارستان در افراد واکسینه نشده ۱۲ برابر و میزان فوت ۱۱ برابر افرادی است که واکسن دریافت کرده اند. بدین سبب بهتر است ما نیز با توکل به خداوند بزرگ در نخستین زمان واکسن بزنیم.

تزریق واکسن به مفهوم عدم مبتلاشدن به بیماری نیست

شیری بابیان این که تزریق واکسن به مفهوم عدم مبتلاشدن به بیماری نیست، اظهار داشت: این طور نیست که وقتی کسی واکسن تزریق می کند دیگر به بیماری مبتلا نشود، درواقع احتمال مبتلاشدن به کرونا وجود دارد، اما احتمال ابتلای شدید که منجر به بستری و یا فوت فرد بیمار شود، در افراد واکسینه شده بمراتب پایین می آید.

مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان اشاره کرد: افرادی که تمایل به انجام واکسیناسیون ندارند دودسته هستند: واکسن گریزان یعنی افرادی که فقط مایل به انجام واکسیناسیون نیستند) و واکسن ستیزان یعنی افرادی که نه فقط مایل به انجام واکسیناسیون نیستند بلکه گفتاری و یا رفتاری با این اقدام مقابله می کنند، گرچه تعداد آنها زیاد نیست. مطالعات روان شناختی نشان میدهد برخی افراد برای موضوعات مهم تصمیم خودرا می گیرند و ارائه اطلاعات به آنها اثری بر تغییر تصمیمی که گرفته اند ندارد. در مورد واکسن کرونا نیز این مصداق دارد به دلیلهای مختلف تصمیم گرفته اند واکسن نزنند و ارائه عدد و رقم و استدلال منطقی کمک زیادی به تغییر تصمیم این افراد نمی کند، و افرادی که تصمیم به عدم تزریق واکسن گرفته اند بهانه های خودشان را دارند.

فواید و عوارض واکسن را در دو کفه ترازو بگذارید

این دکترای روانشناسی سلامت ادامه می دهد: توصیه کلی به این افراد این است که عوارض و فواید واکسن را در دو کفه ترازو بگذارند و باهم مقایسه کنند و ببینند آیا می توانند جان خود و عزیزانشان را در معرض خطر قرار دهند، چون ممکنست با فرد ناقلی در تماس باشند، درحالی که ویروس کرونا مدام درحال جهش است و قدرت سرایت بیشتری پیداکرده است.

وی با اشاره به این که تحقیقات نشان می دهد هر فردی که به ویروس کرونا مبتلا می شود حداقل شش نفر دیگر را آلوده می کند، اشاره کرد: باتوجه به میزان بالای آلودگی و خطر ابتلای شدید و مرگ ناشی از مبتلاشدن به بیماری منطقی نیست واکسن کرونا را تزریق نکنیم. به قول معروف ما نمی توانیم کشتی را که اشخاص دیگر نیز در آن حضور دارند را سوراخ نماییم.

شیری در مورد نگرانی از عوارض واکسن کرونا نیز توضیح داد: هیچ واکسنی بدون عارضه نیست، اما باید فواید و عوارض واکسن را باهم مقایسه نماییم. بعنوان مثال وقتی می گوییم احتمال لخته شدن خون بر اثر تزریق واکسن آسترازنیکا ۸ نفر در یک میلیون نفر و احتمال فوت ناشی از آن یک نفر در یک میلیون نفر است که احتمال نادری تلقی می شود. اگر این احتمال نادر را با احتمال ابتلا، بستری شدن و مرگ در اثر بیماری در افراد واکسینه نشده که بیخ گوش ما است را مقایسه نماییم، می بینیم بسیار منطقی خواهد بود که در دسترس ترین واکسن را هر چه زودتر تزریق کنیم.

وی با اشاره به این که واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال در حال انجام می باشد، اشاره کرد: واکسیناسیون کودکان و نوجوانان در کنترل بیماری در این گروه بسیار مؤثر است. خوشبختانه مبتلاشدن به فرم های شدید بیماری در کودکان خیلی کمتر از بزرگ سالان دیده شده، اما این گروه سنی نیز می توانند ناقل بیماری باشند. بدین سبب واکسیناسیون آنها لازم است.