۱۰ درصد از جمعیت کشور سالمند هستند

به گزارش یسکافه وزیر بهداشت اظهار داشت: وقتی که مسئولیت وزارت بهداشت را به دوش گرفتم شاید نخستین فرمایش مقام معظم رهبری در یک جلسه خصوصی، دغدغه ایشان در مورد کاهش جمعیت در سال های آتی بود. این فرمایش بسیار هوشمندانه و دغدغه ای بسیار به جا بود.

به گزارش یسکافه به نقل از ایسنا، دکتر سعید نمکی در اجلاس مجازی روسای دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی سراسر کشور که با موضوع پویایی، بالندگی و جوانی جمعیت در وزارت بهداشت برگزار شد، عنوان کرد: امروز فراتر از انتظار ما، ۱۰ درصد از جمعیت کشور را سالمندان می سازند و برآورد می شود که تا سال ۱۴۲۰، جمعیت سالمند کشور دوبرابر شود که بسیار تکان دهنده است.

وی اضافه کرد: وقتی به هرم سنی جمعیت نگاه می نماییم، از این نگران می شویم که جوان های کمتری خواهیم داشت تا سالمندان را حمایت مادی و معنوی کنند البته الان هم به علت نبود زیرساخت های اشتغال، بخش عمده ای از جمعیت جوان کشور، سربار جمعیت سالمند هستند. این واقعیت تلخ اجتماعی ما است. سالمندانی داریم که هنوز کار می کنند تا جوانان بیکار را حمایت کنند و عده ای دیگر چون در زمان جوانی شان زیرساخت اشتغال در کشور نداشته ایم، جوانی نکرده و مولد نبوده، پیر شده اند.

وزیر بهداشت تصریح کرد: نگرانی مقام معظم رهبری در مورد جمعیت، بسیار به جا است و همیشه این دغدغه را داشته ام که در طوفان کرونا که اداره آبرومندانه آن نه برای وزارت بهداشت بلکه برای جمهوری اسلامی ایران پر مسئولیت بوده است، فرمان دردمندانه مقام معظم رهبری را پاسخ نداده باشم و مبادا در طوفان این بلای خانمان سوز فراموش کنم که ایشان هم دغدغه ای برای آینده داشته اند. کووید۱۹ یک روز تمام می شود اما این دغدغه که در ۲۰ سال آینده کشور گرفتار سالمندی جمعیت و بسته شدن پنجره جمعیتی می شود، را باید حتما پاسخ داد.

نمکی اضافه کرد: اهل برخی از خصلت های برخی افراد نیستم. اگر به دغدغه مقام معظم رهبری توجه می کنم به خاطر احترامی است که در درونم برای این عزیز قائل هستم اما عده ای از روی جهالت، غرض و مرض می گفتند که او این حرف ها را می زند که کاندیدای ریاست جمهوری شود اما دیدند که ما جز سربازی برای نظام، هدف دیگری نداریم.

نمکی اظهار داشت: امروز سند صیانت از جمعیت آماده شده است و دانشگاه های علوم پزشکی که در این ایام بسیار نفس گیر مبادرت به اجرای این سند می کنند، نشان از این است که همه ما عاشق این هستیم تا به دغدغه های آینده نظام پاسخ دهیم، بیکار ننشستیم و در حد وسع مان تلاش می نماییم.

وی خاطرنشان کرد: مولفه های موثر بر جمعیت، فقط بهداشتی و درمانی نیست. در دوره ای نظام بهداشتی و اپیدمی ها در سرنوشت جمعیت ها بزرگترین تاثیر را داشتند و در دورانی از تاریخ و پیش از صنعتی شدن، جمعیت جهان در یک بازه زمانی طولانی، رشد نداشت تا کمی نفس می گرفت، یک اپیدمی می آمد، کشتار می کرد، تعداد زیادی از بین می رفتند، وبا، تیفوئید، تیفوس و طاعون می آمد و قتل عامی گسترده داشت و جمعیت باردیگر کمتر می شد اما پس از حضور بهداشت و توجه به تندرستی پس از طاعون سیاه، رشد جمعیت خودش را نشان داده است.

وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: اگر دیدگاه های نظریه پرداز های اقتصادی جهان را مطالعه کنید، می بینید که آدام اسمیت معتقد بود که باید کمک نماییم که جمعیت افزایش پیدا کند و در آن دوره، بهداشت و پیشگیری هم وجود داشت و در کشورهای صنعتی، جمعیت رشد داشت و آدام اسمیت سوار بر این موج شد که باید نیروی کارگر مولد اضافه نماییم که این نظریه درست بود اما ناگهان دنیا با این مواجه گردید که افزایش جمعیت زمانی که ارزش افزوده به وجود آمد و صنعت توسعه یافت، طبیعت تخریب شد، جنگلها برای تغذیه جمعیت اضافه شده به زمینهای زراعی تبدیل شد و افرادی مثل ریکاردو و مالتوس آمدند و رشد جمعیت را به سمت مهار جمعیت هدایت کردند و گفتند که جمعیت جهان بیشتر از ظرفیت زمین اضافه می شود و شعار کنترل جمعیت نه توسط بهداشتی ها بلکه توسط اقتصاددانان عنوان شد.

نمکی اضافه کرد: این تفکر غلط است که در جهان و ایران، صاحبنظران بهداشتی شعار کنترل جمعیت را مطرح نمودند. شعار کنترل جمعیت را ابتدا در دنیا اقتصاددانان و پس از آن جامعه شناسان دادند وقتی ناهنجاری های رفتاری در فضای محقر و تنگ و خشونت بار افزوده شد جامعه شناسان نیز برای کنترل جمعیت به اقتصاددانان پیوستند.

وی تصریح کرد: بخش بهداشت در جهان همیشه با مهار اپیدمی ها، مراقبت از زنان باردار، افزایش امید زندگی و مواردی از این قبیل عامل رشد جمعیت بوده است و هیچ کجا حتی در ایران بخش بهداشت در کاهش جمعیت نقش نداشته است. از سال ۶۶ و پیش از اجرای سیاست های تنظیم خانواده، شاهد آهنگ کند و سر به فرود رشد جمعیت هستیم.

وزیر بهداشت تصریح کرد: وقتی پس از انقلاب آمدند و گفتند به اندازه کافی مدرسه نداریم، یک سوم از مدارس، بخاری استاندارد نداشتند، زیرساخت شغل نداشتیم و سیگنال اقتصاددانان این بود که باید ترمز جمعیت را کشید و نباید برای این جمعیت انبوه اشتغال ایجاد نماییم، مسکن تهیه نماییم و فضای مناسب روح و روان فراهم نماییم و رشد اقتصادی پاسخگوی این نیازها نیست.

نمکی خاطرنشان کرد: اقتصاد بعنوان یکی از مولفه های بسیار مهم در رشد و کاهش آهنگ رشد جمعیت تاثیر داشته است. اگر جمعیت بی سواد و با تحصیلات کمتر در ازدواج رشد شتابان تری نسبت به جمعیت تحصیلکرده دارد، مولفه اقتصادی اثرگذار می باشد چون در خانوار فقیر، کودک از سنین پایین و پنج سالگی آغاز به تولید و نیروی کار از کودکی به اقتصاد خانوار کمک می نماید در حالیکه در خانواده تحصیلکرده تا زمانی که آقا یا خانم ازدواج هم می کند، پدر و مادر باید از او مراقبت کنند. مولفه اقتصاد در کاهش و رشد جمعیت بسیار مهمست.

وی خاطرنشان کرد: وقتی شعار کنترل جمعیت می دهید، در هر مقطعی نخستین سیگنال را مرفهین دریافت می کنند و وقتی با انگیزه اقتصادی شعار افزایش جمعیت می دهید، نخستین پیام را فقرا دریافت می کنند و بعضی وقت ها متاسفانه کسانی این پیام را در حاشیه شهرها دریافت می کنند که بچه های آنان در دود هروئین به دنیا می آیند.

وزیر بهداشت در ادامه اظهار داشت: رشد جمعیت و جمعیت از نظر کمّی به اندازه کیفیت جمعیت مهم نیست. کیفیت جمعیت در جوامع بمراتب مهم تر از کمّیت آنست. اگر نتوانیم کمیّت را به سمت و سوی کیفیت مدیریت نماییم، جمعیتی طغیانگر، معتاد، گرفتار، خشن و حادثه آفرین خواهیم داشت کما این که در دنیا می بینید. وقتی کوچ از کشورهای فقیر به سمت کشورهای غنی شروع می شود، پشت دروازه های بسیاری از شهرهای اروپایی می بینید که چه جمعیتی با یک بچه در آغوش، یکی در دستش و یکی هم پشت سرش، در سرما و یخبندان برای پناهندگی آواره بودند. این یعنی اگر رشد کیفی در جمعیت نداشتیم، کمیّت ما را له می کند.

نمکی تصریح کرد: اقتصاد مولفه بسیار مهمی در کیفی شدن جمعیت است. اگر در سالهای پس از انقلاب بخواهیم با انصاف بگوییم، بهداشت با اهمیت ترین نقش را در حفظ جمعیت کشور داشته است. موثر ترین عامل در بهبود فاکتورهای سلامت مادران و نوزادان و امید زندگی و حفظ جمعیت کشور، با وجود کوشش های دستگاههای مختلف در راهسازی، حمل و نقل، رساندن برق اما خانه های بهداشت، بهورزان و مراکز بهداشتی و درمانی بودند. چه بخشی مراقبت از مادران حامله را انجام داد؟ چه بخشی آموزش های قبل و پس از حاملگی را ارائه کرد؟ چه بخشی واکسیناسیون انجام داد و بخش نوزادان را راه اندازی نمود و مرگ و میر نوزادان و کودکان را کاهش داد؟ در سایر بخش ها به اندازه بخش سلامت در بحث جمعیت کار نکرده اند.

وی اضافه کرد: این که فکر نماییم در چند سال به علت تشویق به کاهش جمعیت باید تاوان این ندانم کاری ها را بپردازیم، نشان غلط دادن است و عزیزی که برای بحث جمعیت مسئول کردم وقتی دیدم سمت و سو و جهت گیری اش به آن جهت می رود را کنار گذاشتم و احساس کردم زحمت همکاران ما و ژنرال های مبارزه با عظیم ترین اپیدمی تاریخ را به غلط در ذهن مردم به سمت و سوی دیگری می برد.

وزیر بهداشت تصریح کرد: نه فقط وزارت بهداشت را در بحث جمعیت، گناهکار نمی دانم بلکه فکر می کنم بزرگترین نقش را در تمام سالهای پس از انقلاب برای حفظ و صیانت از جمعیت کشور به کار برده است. کار ۱۷ هزار و ۵۰۰ خانه بهداشت چه بود؟ ۹۰۰۰ مرکز جامع سلامت چه کار می کرد؟ تمام کارهایی که در مورد کاهش رشد جمعیت کردیم البته وقتی می گویم کردیم یعنی بنده می خواهم تمام گناهان گذشته را به گردن بگیرم وباید با کارهایی که برای حفظ و صیانت از جمعیت کردیم، مقایسه کنید.

نمکی تصریح کرد: مولفه سلامت در صیانت از جمعیت، بسیار موثر بود اما کافی نیست و پاسخ به دغدغه عزیزی که برای آینده کشور نگران است، نیست و بنابراین خواستم که سند صیانت از جمعیت، تهیه شود و امروز از روسای دانشگاه های علوم پزشکی تقاضا می کنم که عاشقانه، مخلصانه و مسئولانه برای اجرای این سند تلاش کنید و برای رفع تکلیف به آن نپردازید.

وی افزود: به افرادی که این دغدغه را دامن می زنند که جریاناتی از بیرون این کار یا آن کار را کردند، خیلی ورود نمی کنم چون برخی را کارشناسی نمی دانم و برخی را هم که کارشناسی می دانم، معتقدم در همه حوزه ها هست. مگر بیرونی ها فقط در بخش سلامت ما را اذیت می کنند؟ در تمام زمینه ها اثرات برخی از فتنه های بیرونی را می بینیم و برخی از گسست های اجتماعی امروز و تعدادی از حرف هایی که از بعضی تریبون ها برای تفرقه بیرون می آید و برخی از سیاست بازی هایی که سربازان و افسران ارشد ما را در خط مقدم کرونا تضعیف می کنند از حلقوم چه کسانی بیرون می آید و چه کسانی پشت آن هستند؟ این که همزمان صدایی از فلان رسانه شب بیرون می آید در حالیکه روز از رسانه داخلی بوده این هماهنگی ها از کجا است؟ چه کسی این هارمونی را اجرا می کند و پشت رهبری ارکستر است؟

وزیر بهداشت اضافه کرد: گرچه مولفه بهداشت و درمان و سلامت، مولفه اصلی اثرگذار در رشد درست و بالنده جمعیت نیست اما مولفه مهمی است. باید چندین کار را انجام دهیم. یکی این که باید بتوانیم جامعه را به سمت تعلق به باروری ببریم البته به اندازه و سهم خودمان. برای این کار لازم است که مشاوره ها را عالمانه افزایش دهیم. برخی هستند که اصلا بچه نمی خواهند و یا نمی خواهد ازدواج کند، یکی هست که ازدواج کرده و اعتقاد دارد که فرصت برای فرزندآوری وجود دارد که باید به آنها اظهار داشت که دیر می شود، یکی هم هست که اعتقاد دارد یک فرزند، کافی است که باید بگوییم شاید بعضی وقت ها به این فرزند، احساس غربت و تنهایی و بی کسی هم دست بدهد.

وی تصریح کرد: مراکز درمان ناباروری که در کشور گسترش یافته کار بسیار زیبایی است اما ناباروری در کشور به شیوه زندگی بر می گردد. باید در تحرک افراد و پیشگیری از چاقی در جامعه، دگرگونی ایجاد نماییم و باید این کار را در مدرسه انجام دهیم. طرح کوچ (کنترل وزن و چاقی) را با آموزش و پرورش شروع کرده ایم چون معتقدیم در آن برش از زندگی باید روی شیوه زندگی، تغییر ایجاد کرد. زمانی که آنها در فضای مجازی بازی و رانندگی و تیراندازی می کنند و چیپس و پفک می خورند. نگران این هستم که اگر خدای ناکرده سیل یا زلزله ای رخ داد، این کودکان دارای چاقی و اضافه وزن نتوانند فرار کنند.

وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: باید به سمت آموزش عمومی برای تغییر رویکرد در شیوه زندگی و تغذیه برویم. مشکلاتی همچون مصرف فست فودها، شیوه زندگی نامناسب و بی تحرکی با ایجاد و توسعه مراکز ناباروری برطرف نمی گردد البته باید این مراکز را با حداقل هزینه و گرفتاری برای مردم فراهم نماییم. یک نفر نباید کار و زندگی اش را رها کند و برای دریافت خدمات، آواره مراکز استانها شود.

نمکی تصریح کرد: باید حداقل برای نیروهای خودمان، زندگی با کودک را تسهیل نماییم و اگر همکار ما حامله بود، کابوس ایجاد نکنیم که او با این بچه چه خواهد نمود. تسهیلاتی ایجاد نماییم که بچه داری شان را مادرانه ادامه دهند و زندگی شان گرفتار دغدغه نشود. از معاون دانشجویی و فرهنگی می خواهم که بحث خوابگاه های متاهلی را بعنوان یکی از اصول اصلی دنبال کنند و ما هم در این حوزه کمک می نماییم.

وی در ادامه اظهار داشت: اجرای سند صیانت از جمعیت نباید کلیشه ای باشد. یک کشور گسترده با تنوع اقلیم، فرهنگ، خرده فرهنگ و قومیت ها هستیم و نمی توانیم با یک سند یا کلیشه، کشور را اداره نماییم. در یک قومیت ممکنست نیازی به تشویق و تبلیغ فرزندآوری نداشته باشید و در گوشه دیگری از این کشور شاید نیازمند آن باشید. در قومیتی که نیازمند تشویق و تبلیغ فرزندآوری نیستید، نیازمند مراقبت بیشتر از زنان حامله هستید و در مناطقی که نیاز به مراقبت های زنان حامله کمتر است، زنان حامله به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه نمی کنند و دارای پزشکی خصوصی است که معاینات دوره ای را انجام می دهد و هماهنگ می کند که ۹۹/۹/۹ فرزندش با سزارین به دنیا بیاید.

وزیر بهداشت افزود: سند ملی باید قابلیت انعطاف داشته باشد. باید به استانها اجازه دهیم متناسب با فرهنگ، اقلیم، اقتصاد و گویش آن منطقه بتوانند این سند را اجرائی کنند و باید حتما به استانها امکان انعطاف بدهیم و برخی حرف ها را نمی گردد در یک منطقه گفت. یادم است زمانی سازمان جهانی بهداشت در مورد جلوگیری از بیماری ایدز روی آموزش استفاده از وسایل جلوگیری از روابط جنسی خطرآفرین در مدارس تاکید داشت اما این کار را نکردیم و مبتنی بر فرهنگ، اقلیم و اعتقادات مردم ایران آموزش ها را مطرح کردیم.

نمکی اضافه کرد: سقط های قانونی گرچه باید به حداقل برسند و آموزش افرادی که نمی خواهند بچه ای را سقط کنند و این سقط از روی ناآگاهی او رخ می دهد را باید افزایش دهیم اما در سال، تعداد قابل توجهی سقط های غیرقانونی داریم. آیا تمسک به شیوه قضایی چاره است؟ خیر. آیا فردی که حامله شده و اگر این ختم حاملگی اتفاق نیفتد یک ناهنجاری سنگین اجتماعی ممکنست پشت آن باشد؟ این را باید چگونه مدیریت کرد؟

وی در ادامه اظهار داشت: علاوه بر اقتصاد، مولفه فرهنگ در حاملگی موثر است. اگر به مولفه های فرهنگی توجه نکنیم، چه در خانواده های فقیر و چه در خانواده های غنی، ره به جایی نمی بریم. در کشور ما از پیش از ورود اسلام، ولنگاری فرهنگی معنا و مفهوم نداشته است. چرا به فرزندان مان نمی گوییم پیش از اسلام هم برهنگی و ولنگاری جزیی از فرهنگ ایران نبوده است؟ در کدام قوم ایرانی برهنگی می بینید؟ هیچ کجا. اعتقاد دارم که به این نسل جفا کرده ایم که فرهنگ غنی را به آنان انتقال ندادیم و فکر کرده ایم، هنر کرده ایم. وقتی بی خویشتنی را به فردی تحمیل کردیم، ماهواره و فرهنگ غرب می تواند او را جذب نماید مثل تعدادی از کانال ها که برخی را به ابتذال کشیده اند.

وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: توجه کنید که منشا سقط های جنین کجا است؟ آیا تمسک و توسل به قانون برای سقط های غیرقانونی در مطب دکتر فلانی، جای سقط را به زیرپله یا خانه های مخفی نخواهد برد؟ آیا مرگ و میر نوزادان بالاتر نخواهد رفت؟ بعنوان وزیر بهداشت و مسئول سلامت مردم می گویم که آیا همه سقط ها را می شود با ابزار قانون و قوه قضاییه جمع کرد؟ از مطب های سقط غیرقانونی به محل های غیربهداشتی با افزایش مرگ و میر نخواهند رفت؟ عده ای شومن با دروغ و تقلب اذهان عمومی را فریب می دهند. نگذارید این اتفاق بیفتد. ما مسئولیم و باید حرف بزنیم و بگوییم که اگر این میزان باروری یا حاملگی ناخواسته در کشور وجود دارد، وابسته به سقط نیست و وابسته به این پدیده نیست و ریشه فرهنگی دارند. چه می کردید در این سالها؟ کجا بودید؟ آنهایی که می گفتند اگر ۱۰ دقیقه صدا و سیما را به شما بدهند همه را دگرگون می نماییم، کجا رفتید؟ چرا اینطور شد؟ چرا به اینجا رسیدیم؟

نمکی در ادامه اظهار داشت: هر روز سینه های سهراب های خودمان را می دریم چون آنها را نمی شناسیم. می گویند یک تخم اردک را زیرپای مرغ گذاشتند و وقتی جوجه مرغ ها و اردک به دنیا آمدند، جوجه اردک بلافاصله وارد آب شد اما مرغ و جوجه ها خودشان را می کشتند و جیک جیک می کردند که این جوجه الان خفه می شود و نمی فهمید که این جوجه اردک است و زندگی در آب برایش لذت بخش است. برخی از بچه ها را اصلا نمی شناسیم و رها هستند. این شب نشینی ها و جلسات مخفی و اتفاقاتی که رخ می دهد ناشی از یک ناهنجاری اجتماعی و فرهنگی است. ما کار نکرده ایم حالا می خواهیم برای برخورد قاطع با سقط های غیرقانونی حکم بگیریم. والله راه را خطا می رویم.

وی خاطرنشان کرد: باید به حل مشکل سوء تغذیه کمک نماییم. الان جیره خانوار، جیره کافی نیست. انسان هایی که گوشت مصرف می کنند، کمتر هستند و مادرانی که در طول مدت حاملگی باید پروتئین مصرف کنند، کم هستند و روز به روز هم کمتر می شوند. در این سال ها هم رشد اقتصادی داشته ایم اما رشد فقرزدا نداشته ایم که یکی از اشکالات رشد اقتصادی ما است. طبقات فقیر، فقیرتر می شوند. تقاضای بنده از معاونت بهداشت و سازمان غذا و دارو این است که روی مکمل ها کار کنید و نگذارید خانه بهداشت بدون مکمل، قرص آهن و سایر مکمل ها برای زنان حامله بماند چون نوزاد و مادر در خطر هستند و روز به روز هم به علت بنیه اقتصادی کمتر، از مکمل ها می زنیم و می گوییم که نمی گردد فلان دارو را قطع کرد اما مکمل را می شود قطع کرد که این جفا و ظلم است.

وزیر بهداشت تصریح کرد: باید در خانه بهداشت، قرص آهن و مکمل برای زن حامله و نوزاد تازه متولد شده، وجود داشته باشد. سوء تغذیه در کشور عامل بسیار مهمی است. سفری به مرادآباد چابهار داشتم و به یک مرکز بهداشتی و درمانی رفتم دیدم که زن حامله ۷ ماهه ای آمده و اساسا هموگلوبین او زیر ۵ و ۶ بود و نای راه رفتن نداشت. نمی توان به او اظهار داشت که روزی دو سیخ کباب و جیگر بخور چون در عمرش ندیده اما وقتی در مراکز ما قرص آهن و مکمل وجود داشته باشد، دغدغه و دلهره نداریم.

نمکی تصریح کرد: تا زمانی که مشکل کشور در بعضی بخش های دیگر حل نشود، سقف ارتفاع ما در رشد جمعیت، بلند نیست. تا زمانی که مشکل اقتصاد، اشتغال و معیشت مردم را حل نکنیم نمی توانیم به رشد جمعیت امیدوار باشیم. متاسفانه شرایط همانند زمان ساسانیان شده که فقط افرادی می توانند درس بخوانند که جزء متمولین کشور هستند. شهریه یک بچه در مقطع ابتدایی چقدر است؟ کلاس های کنکور چه خبر است؟ روزی روستازادگان صاحب عقل به وزیری پادشاه رفتند امروز مگر می شود یک روستازاده در رشته های لوکس کشور تحصیل کند؟ امکان ندارد.

وزیر بهداشت اضافه کرد: شعارهای توخالی به جایی نمی رسد. اختلاف نظری که با مشاور عالی داشتم در این حرف ها بود که برای چه همه تیرها را به سمت وزارت بهداشت سیبل می کنید؟ ما متولی سلامت مردم هستیم و متولی معیشت، مسکن و بهداشت روان مردم هم نیستیم.

بنابر اعلام سایت وزارت بهداشت (وبدا) وزیر بهداشت خطاب به روسای دانشگاه ها اظهار داشت: منابع مالی برای بحث جمعیت باید در این عرصه هزینه شود. تکلیف شرعی به علت دغدغه مقام معظم رهبری و تکلیف قانونی به علت ابلاغ بنده، این است که اعتبارات این بخش باید در همین زمینه هزینه شود و اگر در مواردی منابع کافی نبود منعکس کنید تا ما منابع را فراهم نماییم.

منبع: یسکافه