تقویت سیستم ایمنی مبتلایان سرطان با مداخلات روانشناختی و معنویت درمانی

یسکافه: یک متخصص روان شناسی و طب روان تنی با تاکید بر اهمیت توجه به ابعاد روانشناختی بیماران مبتلا به سرطان و تأثیر مداخلات روان شناختی در بهبود و پاسخ دهی بهتر به درمان بیماران، راه اندازی مراکز روانشناختی در کنار تمامی بخش های بیمارستانی فعال در حیطه سرطان را ضروری دانست.
دکتر فرح لطفی کاشانی در گفت و گو با ایسنا، با اشاره به اینکه احساس ترس، گناه، اضطراب و افسردگی بعضی از مواردی است که بیمار مبتلا به سرطان تجربه می کند، اظهار داشت: در گذشته به سبب عدم پیشرفت پزشکی، از سرطان بعنوان یک بیماری کشنده یاد شده و معمولاً سرطان را مترادف با مرگ تفسیر می کردند، متأسفانه امروز باز با وجود پیشرفت های صورت گرفته در زمینه درمان این بیماری، هنوز دید عموم نسبت به آن تغییر نکرده و همین برداشت ها دغدغه بیمار را دو چندان کرده است.
درمان ها در فرد مبتلا به سرطان روابط اجتماعی را محدود یا وابسته می کند
وی با اشاره به اینکه درمان ها در فرد مبتلا به سرطان روابط اجتماعی را محدود یا وابسته می کند، اظهار داشت: متأسفانه در مبتلایان به سرطان، هم خود بیماری و هم درمان آن همچون شیمی درمانی، جراحی و یا گاهاً قطع یک عضو یا رادیوتراپی، جدا از محدودیت های جسمانی و اجتماعی از لحاظ روان شناختی هم برای فرد دغدغه هایی به دنبال دارد.
اهمیت مداخلات روان شناختی در مبتلایان به سرطان
لطفی کاشانی با اشاره به اهمیت مداخلات روان شناختی در مبتلایان به سرطان، اظهار داشت: در تمامی کشورهای پیشرفته مداخلات روان شناختی بعنوان یک لزوم برای بیمار مبتلا به سرطان در نظر گرفته می شود و این امر از همان لحظه اعلام خبر ابتلاء به سرطان تا بهبودی و اتمام درمان ادامه دارد.
تقویت سیستم ایمنی بیمار با مداخلات روانشناختی و معنویت درمانی
این عضو هیأت علمی دانشگاه با اشاره به پژوهش های صورت گرفته درباره تأثیر مداخلات روانشناختی سرطان، افزود: برمبنای نتایج یکی از طرح های پژوهشی مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، مداخلات روان شناختی و معنویت درمانی می تواند سیستم ایمنی بیمار مبتلا به سرطان و پاسخ دهی فرد به درمان را بهبود ببخشد.
وی با اشاره به اینکه فرایند درمان سرطان، زندگی جنسی بیمار را باز تحت تأثیر قرار می دهد، اظهار داشت: بیماران زیادی به دنبال همین مساله در روابط زناشویی گرفتار مشکل می شوند، در حالیکه با مداخلات روان شناختی می توان این مشکل را مرتفع کرد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تحت تأثیر قرار گرفتن رابطه زناشویی افراد در بیماری سرطان، اظهار نمود: زندگی جنسی یکی از جنبه های مهم رابطه زناشویی است که در بیمار مبتلا به سرطان تحت تأثیر قرار می گیرد و خیلی از بیماران خواستار توجه بیشتر پزشکان به این جنبه بیماری و نمایش راهکارهای مناسب برای بهبود شرایط هستند که متأسفانه به این مساله آن گونه که باید توجه نمی گردد.
لطفی کاشانی افزود: در خدمات روانشناختی سرطان به این مساله توجه زیادی شده؛ چراکه پژوهش ها نشان داده که صمیمت های جسمی و جنسی بیمار با همسر، یک عامل مهم برای گذر از این فرآیند سخت بوده و بدین سبب در مشاوره های تخصصی اطلاعات و راهکارهای مؤثری به بیمار و همسر فرد نمایش می شود.
ضرورت احداث رشته روان شناسی تخصصی سرطان در مقاطع ارشد و دکتری
لطفی کاشانی با اشاره به لزوم وجود روان شناس سرطان در کشور، اظهار داشت: با عنایت به تعامل جسم و روان، احساسات و هیجانات ناخوشایندی که بیمار مبتلا به دنبال ابتلاء به بیماری سرطان تجربه می کند، به تضعیف سیستم ایمنی بدن او منجر می شود، بدین سبب برای پیشگیری از عوارض این بیماری بر جسم و روان، بیمار باید حتماً با یک روان شناس سرطان در ارتباط و تعامل باشد.
وی با اشاره به تأسیس رشته روانشناسی سرطان در مقطع PHD در مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، ابراز امیدواری کرد تا این رشته در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در سطح کشور گسترش یابد.
اجرای طرح معنویت درمانی در مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
این عضو هیأت علمی با اشاره به اجرای طرح معنویت درمانی برای بیماران مبتلا در مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، عنوان کرد: در معنویت درمانی از باور فرد نسبت به نیروی برتر یعنی پروردگار استفاده شده و با تاکید بر مفاهیم ارزشمندی همچون صبر، توکل و امید سعی شده تا روند بهبود بیماری تسهیل شود. نتایج پژوهش های انجام گرفته در این مرکز نشان داده که استفاده از مداخلات معنوی در افرادی که خواستار این نوع مداخلات هستند، بر روی سیستم ایمنی بیمار تأثیرگذار بوده و می تواند از لحاظ روانشناختی و جسمی کمک کننده باشد.
معنویت درمانی با تاکید بر مفهوم توکل، حکمت و شکرگزاری
لطفی در ادامه با اشاره به اجرای دوره معنویت درمانی با تاکید بر مفهوم حکمت، اشاره کرد: زمانیکه بیمار باور داشته باشد که پشت هر اتفاق حکمتی نهفته است، می کوشد به جای منفی نگری در جستجوی جنبه های مثبت این بیماری باشد که همین مساله بسیار کمک کننده است. بعنوان نمونه خیلی از بیماران در پاسخ به این سوال که بیماری سرطان در کنار تمام سختی ها چه تغییراتی در زندگی شما احداث کرده، مطرح می کنند که قدر زندگی، همسر و خانواده را بیشتر دانسته و به مفهوم و ارزش زندگی پی برده اند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در معنویت درمانی از شکرگزاری باز استفاده می شود، اضافه کرد: در این روش فرد نسبت به آنچه که امروز دارد شکرگزار بوده و این مساله به ایجاد هیجان مثبت و در نهایت به تقویت سیستم ایمنی فرد از لحاظ جسمی و روانی کمک می نماید.
وی با اشاره به کاهش ترس از مرگ بیمار در معنویت درمانی، اظهار نمود: در این شیوه درمان روانشناختی بر روی مفهوم مرگ و اختتام ناپذیر بودن زندگی کار شده که همین امر منجر به کاهش ترس از مرگ افراد شده و مواجه شدن با حقایق را تسهیل می کند.
برخورداری از حمایت های اجتماعی عاملی مهم در کنار آمدن با نتایج سرطان
لطفی کاشانی با اشاره به سایر ابعاد معنویت درمانی، به مساله عفو و بخشش اشاره نمود و اظهار داشت: تأثیر منفی خشم بر روی سیستم ایمنی و جسم فرد ثابت شده است، بدین سبب می توان با ترغیب فرد به بخشش، احساس خشم وی را نسبت به خود و دیگران کم کرده و از این طریق سرزنش فرد نسبت به خود و دیگران را کم کرد. این امر سبب می شود فرد به خوبی با دیگران ارتباط برقرار کرده و از حمایت های اجتماعی برخوردار شود. برخورداری از حمایت های اجتماعی عامل مهمی در کنار آمدن با نتایج بیماری سرطان است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه با تاکید بر اهمیت حمایت های اجتماعی در سلامت روان افراد، اشاره کرد: نتایج پژوهش های مختلف در ایران و سایر کشورها نشان داده که حمایت های اجتماعی یک عامل بسیار مهم در سلامت جسمانی و روانی افراد بوده و بیماران برخوردار از این پشتیبانی از سلامت جسم و روان بالاتری برخوردار می باشند.
اثر مثبت معنویت درمانی در بعد جسمانی
وی با اشاره به اثر مثبت معنویت درمانی در بعد جسمانی، اظهار نمود: از لحاظ علمی تأثیر معنویت درمانی بر روی سطح کورتیزول دوپامین، سروتونین و سایتوکین ها بررسی شده و نتایج آن نشان داده که بیماران دریافت کننده مداخلات روانشناختی از لحاظ سلامت روان، سلامت جسم و همین طور پاسخ دهی به درمان نسبت به سایرین از تفاوت معناداری برخوردار می باشند.
اعمال مداخلات روانشناختی برای خانواده بیمار
لطفی در ادامه این گفت و گو با اشاره به اینکه نتایج روانشناختی بیماری سرطان خانواده بیمار را باز درگیر می کند، اظهار نمود: خانواده بیمار به خصوص مراقبین اصلی فرد باز از لحاظ روان شناختی، اقتصادی و اجتماعی به شدت تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند، در این میان روانشناسان سرطان با اعمال مداخلاتی به شکل آگاهی افزایی و روان درمانی می توانند در کاهش استرس افراد مؤثر باشند.
وی افزود: بعنوان نمونه در حیطه آگاهی افزایی، به خانواده و بویژه مراقبین بیمار آگاهی داده می شود که سرطان قابل کنترل و و قابل درمان است و باز در ارتباط با نحوه رفتار و برخورد با بیمار آموزش هایی نمایش می شود.
خانواده ها نیاز بیمار را شناخته و مطابق با خواسته و نیاز او حرکت کنند
وی ادامه داد: برخی بیماران از توجه افراطی خانواده و بعضی از توجه ناکافی خانواده با هدف جدی نگرفتن بیماری جهت کاهش استرس فرد گلایه دارند که هر دو شیوه لطمه زاست. بدین سبب به خانواده ها سفارش می شود که نیاز بیمار را در کسب توجه شناخته و مطابق با خواسته و نیاز او حرکت کنند.
این متخصص طب روان تنی در ادامه با اشاره به سایر خدمات برای ارتقای سطح بهداشت روان و جسم مراقبین، اظهار نمود: گاهی مراقبین به سبب احساس گناه و دلسوزی خودرا فراموش می کنند؛ به گونه ای که پنج شاخص سبک زندگی سالم شامل خواب کافی، تغذیه مناسب، روابط اجتماعی، اوقات فراغت و ورزش در زندگی آنها کنار گذاشته شده و با کمرنگ شدن این پنج فاکتور از زندگی، بهداشت روان و جسم فرد لطمه می بیند. سفارش ما به مراقبین این است که با حفظ این فاکتورها هم به سلامت خود کمک کنند و هم بتوانند مراقبت باکیفیتی نمایش کنند، در غیراین صورت احساس فرسودگی و افسردگی کرده و همراه بیمار در یک چرخه معیوب افتاده و نیازمند کمک های تخصصی خواهند بود.
مراکز نمایش کننده خدمات روانشناختی سرطان
وی با اشاره به نمایش خدمات روانشناختی سرطان در مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و همین طور کلینیک تخصصی روانشناسی یاریگر، ضمن تاکید بر لزوم گسترش این گونه مراکز در سطح کشور، اظهار نمود: زمانیکه از جسم و بیماری های جسمی صحبت می نماییم، به هیچ عنوان نمی توان تأثیر روان را نادیده گرفت، چراکه بین جسم و روان ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.
ضرورت راه اندازی مراکز روانشناختی در کنار بخش های درمانی فعال در حیطه سرطان
لطفی با تاکید بر اینکه روانشناسان فعال در حوزه سرطان باید بطور خاص با بیماری سرطان آشنایی داشته و در این زمینه آموزش تخصصی دیده باشند، اظهار نمود: گاهی اوقات خیریه ها یا بیمارستان ها در این زمینه خدمات روان شناسی نمایش می کنند ولی باید تنها از متخصصین روان شناسی سرطان استفاده کنند؛ چراکه این افراد در این زمینه تخصص داشته، آموزش دیده و با ماهیت این بیماری آشنا هستند. بعنوان نمونه افسردگی یک فرد مبتلا به سرطان دارای فاکتورهایی متفاوت با انواع دیگر افسردگی بالینی است.
لطفی کاشانی در خاتمه اشاره کرد: با عنایت به تأثیر مثبت مداخلات روانشناختی در تسریع روند بهبود افراد، مراکز روانشناختی باید در کنار تمامی بخش های بیمارستانی فعال در حیطه سرطان احداث شود که این مساله بارها از طرف متخصصین امر پیشنهاد شده و امیدوارم از طرف مسئولین امر مورد توجه قرار گیرد.