همزمان با هفته اطلاع رسانی و پیشگیری از سوانح و حوادث مطرح شد ۵۰۰ هزار سال عمر از دست رفته ایرانی ها به علت سوانح رانندگی

یسکافه: رییس مرکز تحقیقات ارتقا، ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر لزوم تقویت تعامل با محققین و مراکز علمی در جهت کاهش آمار سوانح در کشور، اظهار داشت: متاسفانه خیلی از مدیران، سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان خویش را از سفارش های علمی منتج شده از مراکز علمی و تخصصی بی نیاز می دانند تا جایی که سطح تعامل مراکز تصمیم گیر در حوزه سوانح ترافیکی با مراکز علمی و تحقیقاتی بسیار ضعیف و گاهی حتی نگران کننده است.

دکتر حمید سوری به بهانه هفته “اطلاع رسانی و پیشگیری از سوانح و حوادث” در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به سوانح ترافیکی بعنوان عمده ترین علت مرگ و میر در کشور، عنوان کرد: بررسی مساله حوادث و سوانح ترافیکی در کشور و شناسایی راه های پیشگیری از آن، یک ضرورتی به حساب می آید.

ضرورت بررسی علمی و تخصصی سوانح ترافیکی در کشور

وی با اشاره به لزوم بررسی علمی و تخصصی سوانح ترافیکی در کشور، اظهار داشت: سوانح ترافیکی هم همانند سایر مشکلات در رابطه با رفتار و عوامل محیطی، یک نسخه بومی مخصوص به خویش را طلب می کند و نمی توانیم مانند خیلی از بیماری های واگیر و عفونی نسخه های موفق سایر کشورها را در کشور خودمان اجرا نماییم. به عبارت دیگر باید با رویکرد و تحقیقات بومی به این مقوله توجه گردد.

وی با اشاره به سابقه فعالیت ۱۳ ساله مرکز تحقیقات ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، خاطرنشان کرد: تلاش ما بر این است که با شناسایی روش های بومی و مداخلات مناسب برای کاهش سوانح ترافیکی در کشور با استفاده از تهیه سفارش ها، پیشنهادات عملیاتی و اجرایی به سیاست گذاران و مدیران در تصمیم گیری مناسب تر کمک نماییم.

تاکید بر رویکرد سلامت محور در سوانح

سوری با اشاره به اینکه سوانح ترافیکی مقوله و معضلی چند جانبه است، خاطرنشان کرد: در سفارش های جهانی یکی دو – دهه اخیر برای کسب نتیجه موثرتر درجهت کاهش سوانح ترافیکی، باید به رویکرد علمی و سلامت محور مساله بیشتر توجه گردد.

انسان، وسیله نقلیه و راه محور اصلی موثر در بروز سوانح

وی نقطه اتکا و محور اصلی تمامی عوامل موثر در سوانح را انسان، وسیله نقلیه و راه عنوان نمود و اظهار داشت: یعنی تعامل انسان با خودرو، تعامل انسان با محیط، رفتار انسان با خود و رفتارش با دیگران و محیط پیرامون و همینطور با جامعه ای که در آن زندگی می کند، تعیین کننده اساسی سوانح ترافیکی محسوب می شوند. با این رویکرد انسان موجودی است که می تواند فعالانه عمل کرده و روی شیوه زندگی خود تاثیر بگذارد. در این راستا دیدگاه انسان نسبت به سلامت و ایمنی و نگاهش به محیط پیرامونی در این راستا موثر است.

رفتارهای ناایمن و ضد اجتماعی از مهم ترین علل رخداد سوانح

رئیس مرکز تحقیقات ارتقا، ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اهمیت سلامت انسان در رخداد سوانح ترافیکی، اظهار داشت: سلامت انسان در رخداد سوانح ترافیکی نقش اساسی دارد؛ چراکه سلامت فقط جسمی نیست بلکه سلامت روحی و روانی، اجتماعی و معنوی ازجمله عواملی است که باید مورد توجه جدی قرار گیرد. یکی از مهم ترین علل رخداد سوانح، رفتارهای ناایمن و ضد اجتماعی است؛ رفتارهایی که می تواند خود فرد و افرد آن جامعه را در معرض خطر قرار دهد.

به گفته وی، یک جامعه سالم، از راننده سالم، عابر پیاده سالم و در کل همه ابعاد سلامت رفتاری، برخوردار می باشد که هم سبب آرامش جامعه شده و هم با رفتارهای درست اجتماعی سبب کاهش سوانح ترافیکی می گردد. همینطور می توان با انجام رفتارهای ایمن تر ازجمله کنترل سرعت، عدم خستگی و خواب آلودگی و عدم مصرف الکل در زمان رانندگی و عواملی از این دست بر رفتارهای مربوط به رانندگی تاثیر گذاشت. بعنوان نمونه، راننده ای که بدون توجه به مقررات رفتارهای ضد اجتماعی انجام داده و یا موتورسیکلت سواری که به محل عبور عابر پیاده تعرض کرده و اتومبیلی که در محل مخصوص عابر پیاده پارک کرده و یا بوق زدن های غیرضروری همه جزو رفتارهای ضد اجتماعی بوده که در موقع رانندگی بر سلامت جامعه تاثیر سوء داشته و به دنبال آن جامعه ای که مورد تعرض دیگران قرار گیرد، طبیعتا خشونت در آن نهادینه شده و به خطر می افتد.

شناسایی عوامل موثر در پیشگیری از سوانح و انتقال آن به سیاستگذاران

سوری با اشاره به فعالیت های این مرکز تحقیقاتی با رویکرد سلامت محور، عنوان کرد: تلاش ما بر این است که با شناسایی عوامل موثر و با رویکردهای علمی، دقیق و معقول در سطح جهانی بتوانیم سفارش ها و پیشنهادات علمی و تخصصی در جهت پیشگیری از سوانح ترافیکی را به مسئولین و سیاستگذاران انتقال دهیم.

سطح تعامل مراکز تصمیم گیر در حوزه سوانح با مراکز تحقیقاتی نگران کننده است

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه متاسفانه خیلی از مدیران، سیاست گذاران و تصمیم گیرندگان خویش را از سفارش های علمی منتج شده از مراکز علمی و تخصصی بی نیاز می دانند، عنوان کرد: تعامل مراکز تصمیم گیری در حوزه سوانح ترافیکی با مراکز علمی و تحقیقاتی بسیار ضعیف و گاهی حتی نگران کننده است؛ چراکه اتخاذ تصمیمات نادرست بر مبنای تجربیات خام و بدون رویکرد علمی برای جامعه هزینه داشته و هیچ کشوری نتوانسته از این طریق آمار سوانح ترافیکی را کم کند.

ضرورت تعامل با محققین و مراکز علمی برای کاهش سوانح در کشور

وی با تاکید بر لزوم تعامل با محققین و مراکز علمی برای کاهش سوانح در کشور، اظهار نمود: تمام کشورهای موفقی که توانسته اند طی یکی دو دهه اخیر کاهش چشمگیری در زمینه سوانح ترافیکی داشته باشند، صرفا با استفاده از نتایج و سفارش های محققین و مراکز علمی این امر را محقق کرده اند. بعنوان نمونه آلمان طی دهه ۷۰، در سوانح رانندگی حدود ۳۰ هزار کشته داشت؛ کشوری که جمعیتش حدودا معادل جمعیت کشور ما و با وسایل نقلیه سه برابر ماست. با این وجود توانست با رویکرد علمی مناسب این آمار را به کمتر از ۳هزار نفر کم کند.

صرف سالانه ۳۹میلیارد دلار در سوانح ترافیکی کشور

رییس مرکز تحقیقات ارتقا، ایمنی و پیشگیری از مصدومیت های دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به فعالیت های تحقیقاتی این مرکز عنوان کرد: مرحله اول فعالیت ها، شناسایی و بررسی میزان اهمیت و بزرگی مساله است. بعنوان نمونه در یک تحقیق مشخص شد که سالانه حدود ۶٫۵ درصد درآمد ناخالص ملی کشور یعنی چیزی حدود ۳۹میلیارد دلار صرف کل رخداد سوانح ترافیکی می گردد. به عبارت دیگر با کاهش و حذف سوانح ترافیکی تا میزان زیادی صرفه جویی ارزی خواهیم داشت.

۵۰۰ هزار سال عمر از دست رفته به دنبال سوانح رانندگی

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به نتایج بعضی از طرح های پژوهشی این مرکز، عنوان کرد: نتایج یکی از این طرح ها نشان داد که در آمار مرگ ناشی از سوانح ترافیکی کشور حدود ۲۰ درصد کم شماری داریم. همینطور مشخص شد سالانه بیش از ۵۰۰ هزار سال عمر از دست رفته (به دلیل مرگ زودرس یا ناتوانی) بدنبال سوانح رانندگی در کشور رخ می دهد. به عبارت دیگر، میانگین سن قربانیان سوانح ترافیکی در کشور ما حدود ۳۵ سال است که اگر امید به زندگی در کشور را ۷۵ سال در نظر بگیریم، به ازای هر مرگ ناشی از سوانح ترافیکی، ۴۰ سال عمر از دست رفته داریم.

عامل انسانی دلیل بیش از دو سوم مرگ ها در سوانح

سوری با اشاره به سایر مراحل تحقیقات این مرکز، اضافه کرد: مرحله بعدی تحقیقات، شناسایی عوامل خطر و مسایلی است که در رخداد سوانح ترافیکی اثرگذار می باشد. بعنوان نمونه زمانی که گفته می گردد عامل انسانی دلیل بیش از دو سوم مرگ هاست، توجه به آن در اولویت است، یا مثلا نقش خودرو به تنهایی یا در تعامل با سایر عوامل می تواند ۱۰ درصد مرگ های ناشی از سوانح ترافیکی را به خود اختصاص دهد. ازاین رو با انجام تحقیقات و پژوهش های علمی می توان نقش عوامل مختلف همچون اجتماعی و حتی عوامل سیاسی دخیل در سوانح را شناسایی و بررسی و برای پیشگیری از آنها برنامه ریزی کرد.

سرعت غیرمجاز عمده ترین علت حادثه در کشور

وی با اشاره به مداخلات موثر در کاهش آمار سوانح ترافیکی، عنوان کرد: سرعت غیرمجاز عمده ترین علت حادثه در کشور ماست که اگر بتوانیم آن را کنترل و مدیریت نماییم به کاهش حدود ۲۰درصد مرگ های ناشی از سوانح ترافیکی منجر خواهد شد. البته باید مسیر صحیح اعمال مداخلات برای دستیابی به موفقیت را یافته و در این راستا به ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه هم توجه نماییم.

این استاد تمام دانشگاه همینطور با اشاره به ارزشیابی مداخلات با هدف سنجش میزان تاثیر آنها در کاهش آمار سوانح، خاطرنشان کرد: بعنوان نمونه نتایج تحقیقات ما در این رابطه نشان داد که عامل “افزایش نرخ جرایم رانندگی” توانسته تا هشت درصد مرگ ناشی از سوانح ترافیکی را کم کند، البته بررسی میزان ماندگاری این تاثیرات هم جزو حیطه های تحقیقاتی ماست که به دنبال آن آموزش، آگاه سازی عموم مردم، توانمندسازی سیاست گذاران و انتشار کتب آموزشی مختلف با هدف افزایش توانمندی نیروهای درگیر در کاهش سوانح ترافیکی و حتی مردم می تواند در دستور کار قرار گیرد.

سوری با اشاره به برنامه این مرکز تحقیقاتی برای تقویت تعامل با ارگان های سیاستگذار و اجرایی در این رابطه، اظهار نمود: در این راستا تعامل خوبی با رئیس راهبر ناجا داریم که خوشبختانه تاثیر مناسب و مثبتی داشته است. علاوه بر این، نتایج کلیه تحقیقات در رابطه با سوانح ترافیکی در قالب یک فرم کاربردی تهیه شده و برای سیاست گذاران و مسئولین مربوطه ارسال می گردد. به عبارت دیگر نتیجه تحقیقات، نشان دهنده عوامل مناسب و اثرگذار بر کاهش سوانح ترافیکی است که در صورت نیاز، جزئیات بیشتر آن برای ارگان های متقاضی ارسال می گردد. همینطور ما آمادگی داریم که با مشارکت و حضور موثرتر و بیشتر بتوانیم این سفارش ها و پیشنهادات را اجرایی نماییم.

انتقاد از عدم حضور مراکز تحقیقاتی در مراجع سیاست گذار سوانح ترافیکی

وی با انتقاد از ضعف مراکزی که باید از این داده ها و تجارب استفاده کنند، عنوان کرد: به صورت مثال مراکز علمی و تحقیقاتی با وجود درخواست وزیر راه و شهرسازی، در کمیسیون ایمنی راه ها بعنوان مرجع اساسی تصمیم گیرنده در مدیریت و سیاست گذاری سوانح ترافیکی، حضور رسمی ندارند. این در حالیست که سیاست گذاری و تصمیم گیری بدون بار علمی مناسب، اثربخشی ندارد.

نقش مثبت آموزش در کاهش سوانح

رییس مرکز تحقیقات ارتقا، ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها با اشاره به نقش آموزش در کاهش سوانح، اظهار داشت: آموزش و آگاه سازی در همه جای دنیا نقش تعریف شده و ثابت شده ای دارد. البته آموزش باید متناسب با نیاز جامعه باشد. ازاین رو باید با اجرای طرح های نیازسنجی، نیاز بخش های مختلف جامعه از توده مردم گرفته تا رانندگان، کودکان، سالمندان، سیاستگذاران وحتی خدمات دهندگان را سنجیده و متناسب با آن آموزش های کاربردی تعریف و ارائه شود.

وی با تاکید بر ارائه آموزش های سنجیده برای پیشگیری از سوانح، عنوان کرد: بعنوان نمونه، آموزش کودکان باید به گونه ای طراحی شود که منجر به اعتماد به نفس و شجاعت کاذب در آنها نشود. همینطور آموزش ها باید متناسب با رشد، توسعه اجتماعی و شخصیت فرد بوده و تقویت کننده باشد.

راه ورود مراکز تحقیقاتی به مدارس، صدا و سیما و رسانه ها تسهیل شود

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در این راستا برنامه های آموزشی مدونی طراحی شده، اظهار نمود: این برنامه ها برای عملیاتی شدن در سطح جامعه نیازمند حمایت سیاست گذاران و برنامه ریزان است؛ چراکه بودجه ما بعنوان یک مرکز تحقیقاتی محدود بوده و طبیعتا نمی توانیم برای تمامی حوزه ها جزوات آموزشی، پوستر و غیره تهیه نماییم. پیشنهاد ما این است که راه ورود مراکز تحقیقاتی به مدارس، صدا و سیما و رسانه ها تسهیل شود تا بتوانند نقش آموزشی خویش را به خوبی ایفا کرده و از آنان بعنوان بازوهای فکری و مشورتی در کنار سیاست گذاران، برنامه ریزان و مجریان استفاده گردد. البته این فضا تا حدی شکل گرفته ولی بسیار کمرنگ بوده و در حد و اندازه ای نیست که بتواند مشکلات جامعه رابه خوبی مرتفع کند.

سوری با تاکید بر لزوم ارزیابی اثربخشی آموزش ها، خاطرنشان کرد: تدوین و ارائه برنامه های آموزشی بطور قطع مفید می باشد. مساله مهم محتویات، مخاطبان و ارزشیابی اثربخشی این آموزش هاست؛ چراکه آموزش بدون برنامه ریزی مدون علمی جز حیف کردن منابع کشور هیچ نتیجه ای در بر نداشته و حتی اثر معکوس خواهد داشت.

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به سایر تحقیقات این مرکز، اظهار نمود: در زمینه سوانح غیرعمدی همچون سقوط، سوختگی، مسمومیت، غرق شدگی، حوزه مصدومیت های عمدی همچون مشکلاتی مثل خشونت، دگرآزاری و درحوزه سوانح طبیعی مسائلی مثل زلزله، سیل و سایر مباحث در این مرکز کارهای متعددی انجام شده است.

رییس مرکز تحقیقات ارتقا، ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها در خاتمه با انتقاد از عدم حمایت مسئولین از مراکز تحقیقاتی، تصریح کرد: مرکز تحقیقات ارتقا، ایمنی و پیشگیری از مصدومیت ها تنها مرکز معتبر علمی در زمینه پیشگیری و کنترل در حوزه سوانح و مصدومیت هاست که متاسفانه حمایت کافی از آن وجود ندارد و طبیعی است که با محدودیت نیروی انسانی و بودجه انتظار زیادی برای بهبود شرایط وجود ندارد.